Раздзел, у якім ажыццяўляецца ацэнка рызыкі распрацоўваемага бізнесу, не з’яўляецца абавязковай часткай кожнага бізнес-плана. Бізнес-план, які складаецца для невялікіх прадпрыемстваў, часцей за ўсё абыходзіцца без гэтага раздзела.
Але ўсё ж! Калі вы адкрываеце невялікі бізнес, вам неабавязкова, але пажадана ўключыць гэты раздзел у ваш бізнес-план. Бо калі вы ацэніце і спрагназуеце магчымыя рызыкі, ужо на старце бізнесу можна будзе прадпрымаць меры па іх мінімізацыі.
Рызыкі дзеляць на дзве асноўныя катэгорыі:
- Сістэматычныя (некантралюемыя) рызыкі — рызыкі, на якія не можа паўплываць кіраванне праектам з боку выканаўцаў праекта.
- Несістэматычныя рызыкі (кантралюемыя) — рызыкі, на якія, у плане іх ліквідацыі або мінімізацыі, можа ўздзейнічаць кіраванне праектам.
Віды сістэматычных рызык:
- Палітычныя. Гэта значыць, змяненне знешніх акалічнасцей пад уздзеяннем палітычных падзей і абставін.
- Экалагічныя і прыродныя. Да іх адносяцца рызыкі, звязаныя з экалогіяй і прыроднымі ўмовамі мясцовасці, з якой звязана дзейнасць прадпрыемства. Дыяпазон такіх рызык таксама вельмі шырокі, ад сезонных змяненняў клімата да стыхійных бедстваў.
- Прававыя. Гэта група рызык вызначаецца асаблівасцямі заканадаўства або яго змяненнямі.
- Эканамічныя з’яўляюцца следствам сітуацыі ў эканоміцы. Да іх адносіцца дзяржаўная эканамічная палітыка, палажэнне на біржавых або таварных біржах, ваганні валютных курсаў і г.д.
Віды несістэматычных рызык:
- Вытворчыя. Да гэтай групы адносяцца рызыкі, звязаныя з вытворчасцю, якія могуць адмоўна адбіцца на магчымасці ажыццяўлення праекта. Гэта можа быць рызыка зрыву запланаваных вытворчых аперацый, рызыка адмовы абсталявання, рызыка аварый, рызыка ўзнікнення браку і г.д.
- Рыначныя. Да іх адносяцца рызыкі, звязаныя са змяненнем кан’юнктуры рынку (попыту, прапановы, цаны) і г.д.
- Фінансавыя. Гэта можа быць рызыка недафінансавання праекта, рызыка неатрымання чакаемага прыбытку, рост сабекошту прадукцыі фірмы і г.д.
- Кадравыя. Неадпаведнасць кваліфікацыі супрацоўнікаў выконваемай працы, звальненне ключавых супрацоўнікаў, сабатаж, працоўнае заканадаўства.
- Аперацыйныя. Парушэнні ў выкананні бізнес-працэсаў і аперацый, у прыватнасці — бухгалтарскага ўліку.
Падрабязней з відамі рызыкі можна азнаёміцца па наступнай спасылцы:
Спосабы мінімізацыі рызыкі
Нягледзячы на тое, што фірма не можа паўплываць на ўзнікненне некантралюемых рызык, бізнес-план павінен прадугледжваць спосабы мінімізацыі іх наступстваў.
|
Спосабы мінімізацыі рызыкі |
Дэталізацыя спосабаў |
|
Фінансавыя |
Страхаванне маёмасці Стварэнне грашовых рэзерваў Сумежнае інвесціраванне |
|
Арганізацыйныя |
Стварэнне рэзервовых копій камерцыйнай і важнай інфармацыі Пашырэнне геаграфііі прысутнасці фірмы Дыверсіфікацыя рэгіёнаў продажу |
Уплыў кантралюемых рызык можна або прыбраць зусім, або знізіць да нязначнага ўзроўню. У многім менавіта граматнае кіраванне кантралюемымі рызыкамі становіцца канкурэнтнай перавагай шэрагу кампаній.
|
Віды рызык |
Спосабы іх мінімізацыі |
|
Вытворчыя |
Кантроль за матэрыяльна-тэхнічнай базай вытворчасці Замена старога абсталявання Кантроль ключавых вузлоў тэхналагічнага працэсу Аптымізацыя вытворчых ланцугоў Кантроль якасці прадукцыі на ўсіх этапах вытворчасці |
|
Фінансавыя |
Аналіз і прагназаванне грашовых патокаў кампаніі Дыверсіфікацыя крыніц фінансавання Граматнае кіраванне дэбіторскай запазычанасцю |
|
Кадравыя |
Маніторынг і выкананне працоўнага заканадаўства Арганізацыя навучання і павышэння кваліфікацыі персанала Ратацыя кадраў |
|
Рыначныя |
Кароткатэрміновы і доўгатэрміновы аналіз рынку, галіны і канкурэнтаў Пашырэнне асартыменту Аператыўнае рэагаванне на з’яўленне новых тэхналогій, змяненне спажывецкіх пажаданняў і выхад на рынак новых ігракоў. |
|
Аперацыйныя |
Комплекснае пабудаванне бізнес-працэсаў на ўсіх стадыях Максімальна магчымая аўтаматызацыя бізнес-працэсаў Кантроль за дакументацыяй, унутранымі інструкцыямі і рэгламентамі. |
Пры аналізе канкрэтнага бізнес-плана, варта паэтапна перабраць усе вядомыя рызыкі і паспрабаваць прымяніць іх да ствараемага бізнесу.
Трэба прааналізаваць уплыў кожнай рызыкі на дзейнасць кампаніі, ранжыраваць рызыкі па ўзроўню небяспекі і апісаць у бізнес-плане меры па ліквідацыі або мінімізацыі ўплыву кожнай рызыкі.
Алгарытм ацэнкі магчымых рызык*
- Скласці паўнавартасны спіс рызык, маючых дачыненне да функцыянавання бізнесу. Неабходна ўлічваць кожную дэталь, кожную дробязь, якая можа паўплываць на развіццё бізнесу. Напрыклад, калі плануецца заняцца сельскай гаспадаркай, то неабходна звярнуць увагу на статыстыку, высветліць, з якой рэгулярнасцю ў рэгіёне здараюцца засухі або, наадварот, моцныя дажджы з градам, якім попытам карыстаецца прадукт вырошчвання ў мясцовых жыхароў.
- Вызначыць магчымыя рызыкі ў працэнтных суадносінах. У дадзеным выпадку неабходна выкарыстоўваць ацэнкі і прагнозы спецыялістаў. З якой галіны будзе эксперт, залежыць ад накіраванасці бізнес-плана. Гэта можа быць тэхнолаг, аграном, будаўнік і іншыя.
- Ацаніць магчымыя страты, якія могуць быць нанесены ў выніку ўзнікшых рызык. Ацэньваюцца ў грашовым і натуральным выражэнні.
- Рызыкі лепш апісаць у той паслядоўнасці, у якой яны могуць настаць. Да кожнай рызыкі пазначыць патэнцыяльныя страты. Даныя лепш размясціць ў табліцы.
- Рызыкі, якія маюць найменшую верагоднасць узнікнення, лепш адразу выключыць са спісу.
Інфармацыя ўзятая з сайта.
Важна разумець, што бізнес-план – гэта не статычны, а дынамічны дакумент. Аналіз рызык — гэта не разавае мерапрыемства, бо рыначнае акружэнне пастаянна мяняецца. Рызыкі павінны аналізавацца і нівеліравацца на кожным этапе дзейнасці кампаніі.
Інфармацыя ўзятая з сайта.