Як беларусы распараджаюцца грашамі, робяць пакупкі і ставяцца да крэдытаў? Што думаюць пра падрыхтоўку да пенсіі, нечаканыя траты і выкарыстанне наяўных грошай? Маркетынгавая служба Беларусбанка правяла маштабнае даследаванне фінансавых паводзін кліентаў. Удзел у ім прынялі 17,8 тыс. рэспандэнтаў. Расказваем аб відавочных трэндах і ўтоеных супярэчнасцях у грашовых звычках суайчыннікаў.
Самая шматлікая група ўдзельнікаў апытання — гэта замужнія жанчыны 46-57 гадоў, якія жывуць у Мінску, з вышэйшай адукацыяй і даходам ад 1,2 да 2,5 тыс. рублёў.
Асноўная крыніца даходу тыповага рэспандэнта — заробак (72,9%), а ключавым пунктам абавязковых штомесячных трат з’яўляецца аплата камунальных паслуг. Цалкам чакана, што мабільная сувязь і інтэрнэт (85,3%) па важнасці зраўняліся з камунальнымі плацяжамі (81,8%), стаўшы базавай неабходнасцю. Значную ўдзельную вагу ў абавязковых тратах сталічных жыхароў займае аплата грамадскага транспарту (58,9%).
Крэдытная нагрузка ўжо стала нормай: 55,2% рэспандэнтаў маюць дзеючыя крэдытныя абавязацельствы, прычым у рэгіёнах доля пазычальнікаў перавышае аналагічны паказчык па сталіцы — 56,7% супраць 50%. Страхавыя ж узносы ў апытваемых не ў прыярытэце: іх робяць толькі 15%.
Акрамя абавязковых штомесячных трат у тройцы лідараў пунктаў плануемых выдаткаў у рэспандэнтаў догляд за сабой (51%), медыцына (47,2%) і асабістыя накапленні (41,7%). Дарэчы, выдаткі на хатніх жывёл плануюць 41,3% апытаных, што ярка сведчыць аб сацыякультурным зруху: гадаванцы ўспрымаюцца як паўнавартасныя члены сям’і, і сродкі загадзя размяркоўваюцца з улікам іх патрэб. Больш за трэць рэспандэнтаў таксама закладваюць у свой бюджэт траты на запраўку або зарадку аўтамабіля, а таксама забавы.
Такім чынам пераважная значэнне ў структуры спажывання апытаных маюць не базавыя, а эмацыянальна афарбаваныя пункты выдаткаў. Акрамя таго, у адказах рэспандэнтаў прасочваецца некаторая супярэчнасць: нягледзячы на высокую гатоўнасць планаваць траты на медыцынскія паслугі (47%), толькі 15% рэспандэнтаў ажыццяўляюць рэгулярныя страхавыя ўзносы. Атрымліваецца, плаціць па факце наступлення праблемы (на лячэнне) здаецца найпераважней, чым укладваць сродкі ў яе прадухіленне (страхоўка).
Апытанне паказала, што рэспандэнты хочуць кантраляваць выдаткі, аднак сістэмна гэта не робяць: 43% не адсочваюць выдаткі зусім, 28,4% выкарыстоўваюць спецыялізаваныя дадаткі або табліцы, 19,6% трымаюць усё ў галаве, 9% захоўваюць чэкі. Пры гэтым 56% кантралююць астатак сродкаў праз мабільныя дадаткі банкаў. Традыцыйныя каналы — SMS-інфармаванне (11,4%) і інтэрнэт-банкінг (31,2%) — паступова саступаюць месца больш зручным мабільным сэрвісам.
Апытаныя не забываюць пра зберажэнні: 65,5% рэгулярна адкладваюць або копяць на канкрэтныя мэты. Узровень інвестыцыйнай актыўнасці застаецца нязначным — усяго 3,7% рашаюцца актыўна прымнажаць капітал. Большасць (79,9%) свядома адмаўляецца ад даходнасці і не прымае ў разлік інфляцыю дзеля хуткага доступу да грошай і псіхалагічнага спакою за іх захаванасць: 40,6% захоўваюць наяўныя грошы дома, 39,3% трымаюць сродкі на карце або рахунку. Банкаўскія ўклады выбіраюць толькі 18,6%.
Інвестыцыйныя стратэгіі рэспандэнтаў пераважна кансерватыўныя: валюта (40,9%) і каштоўныя паперы (39%). Значная частка апытаных лічыць, што няма актыву больш надзейнага, чым яны самі: 31,9% інвесціруюць у сябе. Больш нішавымі з’яўляюцца інвестыцыі ў нерухомасць (22,7%) і крыптавалюту (26,8%), а найменш запатрабаванымі — прадметы мастацтва, уласны бізнес, краундінвесціраванне. Цікавасць да замежнай валюты і інвестыцый у сябе аднолькава высокая ва ўсіх узроставых групах, а вось, напрыклад, крыпта — справа маладых.
Фінансавую падушку бяспекі маюць 50,9% рэспандэнтаў, аднак яе «пышнасць» вар’іруецца: самы часты аб’ём (24,2%) — не больш за тры месяцы. Што датычыцца пенсіёнага планавання, 81% пра гэта наогул не задумваюцца або цалкам спадзяюцца на дзяржаўную сістэму.
І зноў парадокс: апытаныя гатовы збіраць і інвесціраваць, напрыклад, у валюту, але не лічаць прыярытэтным збіраць на пенсію. Прадметам сістэмнага фінансавага планавання пакуль не сталі і буйныя будучыя выдаткі больш блізкай перспектывы, напрыклад, аплата навучання дзяцей. Амаль палова рэспандэнтаў (45,7%) не задумваліся пра гэта ці не прадпрымаюць ніякіх дзеянняў, яшчэ 18,2% лічаць, што падобныя траты ім не пагражаюць, і толькі 36,3% ужо пачалі фарміраваць такія накапленні.
Стаўленне апытаных да пазыковых сродкаў можна ахарактарызаваць як узважана-асцярожнае: 47,4% пазбягаюць крэдытаў або ўспрымаюць негатыўна. Толькі 23,2% лічаць іх зручным фінансавым інструментам. Большасць звяртаецца да іх вымушана, толькі ў крайніх выпадках (33,2%). Удзельнікі апытання выразна падзяляюць крэдытаванне на разумнае і неразумнае. Найбольш апраўданымі мэтамі лічаць буйныя, фундаментальныя набыткі: нерухомасць (62,2%), аўтамабіль (36,4%), буйная бытавая тэхніка (41,6%), мэбля (33,2%). Афармленне крэдыту на адзенне, падарожжа або лячэнне ўспрымаецца як нерацыянальнае. Да растэрміноўкі рэспандэнты больш прыхільна ставяцца: просты і «бясплатны» ва ўспрыманні людзей інструмент рэгулярна выкарыстоўвае 41,1%.
Лічбавыя сэрвісы сталі неад’емнай часткай фінансавых паводзін 96,8% апытаных, прычым 66,8% узаемадзейнічаюць з банкамі выключна праз мабільныя дадаткі. Даволі чакана, што безнаяўны разлік на моцных пазіцыях: ён у прыярытэце ў 41,7% рэспандэнтаў, яшчэ 30,3% камбінуюць спосабы разлікаў. Безумоўнае лідарства сярод інструментаў безнаяўнай аплаты ў банкаўскіх карт (90,3%). Вынікі Pay-сэрвісаў і віртуальных карт больш сціплыя — 22% і 13,5% адпаведна.
Анлайн-пакупкі робяць 84,6% рэспандэнтаў. Часцей за ўсё гэта адзенне і абутак (55,6%), бытавая хімія (41,2%), тэхніка і электроніка (40%), касметыка (34,4%). Гібрыдны шопінг таксама стаў нормай: 65,4% сумяшчаюць анлайн-і афлайн-пакупкі, а 56,6% выкарыстоўваюць як маркетплэйсы, так і спецыялізаваныя магазіны.
Што цікава, лічбавізацыя не абсалютная. Асноўныя прычыны адмовы ад безнаяўных плацяжоў — псіхалагічныя: нежаданне мяняць звычкі (31,8%), непакой наконт захаванасці сродкаў (16,7%) і персанальных даных (13%).
Наяўныя грошы таксама не здаюць пазіцый: яны па-ранейшаму патрэбны «на ўсялякі выпадак» (53,9%) або для пакупак там, «дзе не прымаюць карту» (70,4%) і выконваюць страховочную функцыю — раптам лічбавая сістэма дасць збой.
У цэлым апытаныя даволі рацыянальныя ў сваіх падыходах да выдаткаў. Для скарачэння трат яны выкарыстоўваюць класічныя метады — пакупкі па акцыях (52,2%), параўнанне цэн (49,4%), прамакоды, дысконт-цэнтры, пакупкі ў растэрміноўку, оптам і ў рамках бюджэту (16,5-22%). Мані-бэк успрымаецца як дадатковая выгада, а не спосаб эканоміі.
Фінансавы партрэт удзельнікаў апытання маркетынгавай службы Беларусбанка супярэчлівы, але ў цэлым укладваецца ў агульнавядомыя сусветныя тэндэнцыі: сучасны спажывец тэхналагічна прасунуты, але фінансава кансерватыўны, хоча кантраляваць бюджэт, але пазбягае руціны, баіцца крэдытаў, але любіць растэрміноўку, жыве сённяшнім днём, але з трывогай глядзіць у будучыню, прагматычны, асцярожны, але паступова адаптуецца да новых умоў, фарміруе звычкі на стыку камфорту, даверу і неабходнасці. Больш падрабязна з вынікамі даследавання можна азнаёміцца тут.
Упраўленне камунікацый, маркетынгу і рэкламы
Падпісвайцеся на акаўнты Беларусбанка ў Telegram і Instagram — першымі даведвайцеся пра падзеі найбуйнейшага банка краіны і галоўныя тэндэнцыі свету фінансаў.