Международный стандарт обмена электронными сообщениями ISO 20022

У адпаведнасці з артыкулам 32 Банкаўскага кодэкса Рэспублікі Беларусь ад 25 кастрычніка 2000 г. № 441-З Нацыянальны банк вызначае правілы ажыццяўлення ў Рэспубліцы Беларусь разлікаў у безнаяўнай і наяўнай формах, распрацоўвае і зацвярджае ва ўстаноўленым ім парадку стандарты правядзення разлікаў у выглядзе абавязковых для выканання тэхнічных нарматыўных прававых актаў.

Пастановай Праўлення Нацыянальнага банка Рэспублікі Беларусь ад 05.12.2017 № 484  зацверджана Інструкцыя аб парадку прымянення метадалогіі міжнароднага стандарта ISO 20022 «Фінансавыя паслугі. Універсальная схема паведамленняў фінансавай індустрыі» ў плацежнай сістэме Рэспублікі Беларусь.

Кадыфікатар прызначэння плацяжу ў Рэспубліцы Беларусь (далей – КПП) падрыхтаваны з мэтай ўпарадкавання і сістэматызацыі інфармацыі аб плацяжах у Рэспубліцы Беларусь, забеспячэння празрыстасці іх правядзення, стварэння ўмоў для аналізу патокаў грашовых сродкаў пры правядзенні разлікаў у безнаяўнай форме ў беларускіх рублях. КПП адобраны Праўленнем Нацыянальнага банка для выкарыстання пры ажыццяўленні міжбанкаўскіх плацяжоў і плацяжоў ўнутры аднаго банка.

Згодна з КПП плацяжы, ініцыяваныя на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь, кадзіруюцца наступным чынам:

• ЕЕЕЕ ХАВВСС
• дзе ЕЕЕЕ – код катэгорыі прызначэння пераводу згодна з даведнікам Е004;
• Х – прыкмета плацяжу;
• АВВСС – код прызначэння плацяжу.

Код катэгорыі прызначэння пераводу (ЕЕЕЕ) запаўняецца шляхам выбару значэння з даведніка Е004 «Даведнік кодаў прызначэння плацяжу (ISO)» і прымае наступныя значэнні:

• па плацяжах у бюджэт – TAXS, VATX, WHLD, TREA, GOVT (пры гэтым наяўнасць кода плацяжу ў бюджэт у плацежнай інструкцыі становіцца абавязковым). Код катэгорыі прызначэння пераводу GOVT выкарыстоўваецца толькі па плацяжах з субрахунку рэспубліканскага бюджэту ў рамках выканання пастаянна дзеючага плацежнага даручэння;
• па іншых плацяжах у залежнасці ад спосабу ажыццяўлення плацяжу –. CASH, EPAY, MP2B, MP2P, OTHR.

У выпадку ажыццяўлення плацяжоў, ініцыяваных на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь пазначэнне ў плацежных інструкцыях іншых кодаў, якія змяшчаюцца ў даведніку Е004, не дапускаецца.

Пры кадзіраванні прыкметы плацяжу выкарыстоўваюцца значэнні:

• 0 – вяртанне,
• 1 – плацеж .

Прыкмета плацяжу прымае значэнне «0» у выпадках вяртання грашовых сродкаў. Пад вяртаннем грашовых сродкаў разумеецца вяртанне бенефіцыярам плацельшчыку раней залічаных (выплачаных) бенефіцыяру грашовых сродкаў (за выключэннем выпадкаў вяртання (пагашэння) фінансавых актываў або абавязацельстваў). Вяртанне грашовых сродкаў бенефіцыярам можа быць ініцыявана плацельшчыкам у наступных выпадках:

• залішне выплачаных грашовых сродкаў;
• памылкова здзейсненага плацяжу[1];
• невыканання бенефіцыярам абавязацельстваў, звязаных з прызначэннем плацяжу;
• пры вяртанні плацельшчыкам аплачанага тавару;
• пры вяртанні грашовых сродкаў за неаказаныя паслугі, за нявыкананыя работы.

Акрамя таго, прыкмета плацяжу прымае значэнне ˮ0“ у выпадку вяртання грашовых сродкаў, залічаных на рахунак бенефіцыяра ў выніку тэхнічнай памылкі банка, а таксама вяртання грашовых сродкаў банкам у сувязі з немагчымасцю залічэння на рахункі юрыдычных і фізічных асоб (няправільна пазначаны рэквізіты рахунку, рахунак кліента закрыты і г.д.).

Пры выкананні грашовых абавязацельстваў з выкарыстаннем аўтаматызаванай інфармацыйнай сістэмы выканання грашовых абавязацельстваў прыкмета плацяжу заўсёды прымае значэнне «1».

Код прызначэння плацяжу запаўняецца шляхам выбару значэння з даведніка N099 «Кадыфікатар прызначэння плацяжу ў Рэспубліцы Беларусь».

Запаўненне больш за адну класіфікацыю (ЕЕЕЕ ХАВВСС) у плацежнай інструкцыі не дапускаецца. Пры ажыццяўленні аперацыі, маючай некалькі прызначэнняў плацяжу, у плацежнай інструкцыі прастаўляецца код прызначэння базавага плацяжу або найбольшай долі тавараў, работ, паслуг у выпадку, калі яны з’яўляюцца неаднароднымі.

Наяўнасць кода катэгорыі пераводу, прыкметы плацяжу і кода прызначэння плацяжу ў плацежнай інструкцыі кантралюецца банкам плацельшчыка. За правільнасць прастаўлення кодаў у плацежнай інструкцыі адказвае плацельшчык (атрымальнік сродкаў – пры аплаце з рахункаў тэрытарыяльных органаў дзяржаўнага казначэйства).

Пры фарміраванні плацежнай інструкцыі ў выглядзе электроннага дакумента (электроннага паведамлення) пазначэнне кода катэгорыі прызначэння пераводу, прыкметы плацяжу і код прызначэння плацяжу ажыццяўляецца ў асобных палях.

Пры афармленні плацежнай інструкцыі на папяровым носьбіце код катэгорыі прызначэння пераводу, прыкмета плацяжу і код прызначэння плацяжу запаўняюцца ў пачатку поля «Прызначэнне плацяжу».

Дадаткова звяртаем увагу на неабходнасць замены да 01.08.2022 пастаянна дзеючых плацежных даручэнняў з пазначэннем рэквізітаў КПП ў пачатку поле «Прызначэнне плацяжу».

Прыклад кадзіравання прызначэння плацяжу:

• ажыццяўленне юрыдычнай асобай аплаты па дагаворы падраду:

OTHR 130201

• плацеж юрыдычнай асобы за набываемую сельскагаспадарчую сыравіну: OTHR 110701
• пагашэнне запазычанасці па авердрафтным крэдыце:

OTHR 141302

[1] Памылкова здзейснены плацеж – плацеж, адзін або некалькі рэквізітаў атрымальніка грашовых сродкаў (ідэнтыфікатары, у выпадку іх выкарыстання) па якім пазначаны плацельшчыкам некарэктна (няправільна)